Als je op het platteland tussen Izu en Tokio met de bus mee moet, kun je geen fijnere buschauffeur treffen dan Mr. Thank You. Hij is altijd goedgemutst en belangstellend en vergeet nooit andere weggebruikers te bedanken die op de smalle bergweggetjes aan de kant moeten om zijn bus erlangs te laten – zelfs niet als dat een stel kippen is. Het maakt hem zo populair, dat passagiers hun reisschema er graag voor aanpassen.
De film Mr. Thank You, uit 1936, van regisseur Hiroshi Shimizu, vertelt het verhaal van één rit. We stappen mee op de bus, leren de verschillende passagiers kennen en de mensen die ze onderweg ontmoeten, waaronder een groep arbeidsmigranten, en nemen node afscheid van hen als ze uitstappen. Intussen genieten we van het adembenemende platteland van Japan. In niet meer dan 76 minuten schetst Shimizu in een bedaard tempo en op luchtige toon een portret van de maatschappelijke problemen van Japan in de crisisjaren.
Hiroshi Shimizu (1903-1966) was een rijkeluiszoon met een gevoelig oog voor sociale problemen. Hij debuteerde als regisseur op zijn 24ste en maakte meer dan 160 films. Films die ogen alsof ze uit de losse pols gedraaid zijn en die nog altijd verrassend modern aandoen. Daaronder een reeks schitterende kinderfilms, dat wil zeggen films voor volwassenen met kinderen in de hoofdrol. Kenji Mizoguchi zei over Shimizu: ‘Regisseurs als Ozu en ik moeten hard werken om onze films gemaakt te krijgen, maar Shimizu is een genie.’ Dat genie is in Mr. Thank You volop zichtbaar.
Voor een van de passagiers, een bleu 17-jarig meisje, is het een verdrietige rit. Ze gaat als dienstmeisje in Tokio werken, de armoede dwingt haar daartoe. Haar moeder vergezelt haar tot het treinstation. De treurige blik van Mr. Thank You gericht op het meisje vertelt ons wat ‘als dienstmeisje’ betekent. Haar lot brengt hem in gewetensnood. Hij droomt van een eigen auto en heeft het geld al bij elkaar. Maar hij kan dat natuurlijk ook ergens anders voor gebruiken. Is een meisje niet belangrijker dan een Chevrolet?
Mr. Thank You, gebaseerd op een verhaal van Yasunari Kawabata, is een briljante film, verbluffend van eenvoud en wijsheid. Als de eindtitel bereikt is, stap je met tegenzin uit de bus. De film is te zien op YouTube.
Hans Heesen, Filmhuisdirecteur, docent Filmacademie Amsterdam, schrijver van Naar Zutphen en Een naderend begin van iets nieuws (Uitg. IJzer), schrijft maandelijks een filmcolumn.
