Misschien herkent u het: vóór de aanschaf van een naslagwerk over literatuur of muziek, eerst even in het namenregister kijken of die ene goede schrijver of die ene geweldige band er ook in wordt genoemd. Nu, voor degenen die dit zonderlinge gedrag delen: wees gerust, Luisteren &cetera stelt u niet teleur. The Byrds? Staan The Byrds er wel in? Zoek, zoek, zoek… ja! Gelukkig… En The Doors? Ze zijn The Doors toch niet vergeten?
Om maar direct met de deur in huis te vallen en aldaar de loftrompet af te steken: dit werk is een ware menukaart. Aan de hand van 25 albums verkennen de auteurs de meest toonaangevende popmuziek uit de jaren zeventig – popmuziek in de brede zin, let wel. Van ska en reggae tot countryrock, van funk tot experimentele jazzrock: het staat er allemaal in. Elk van de albums (die overigens chronologisch zijn geordend) wordt op eenzelfde manier behandeld: eerst een afbeelding van de albumhoes en een bespreking van de plaat zelf, dan een puntig overzicht van de invloeden op het album, de overige albums van de betreffende artiest en ‘aanraders’, en ten slotte een verhandeling over het bijbehorende muziekgenre, met nog enkele luistertips. En dat allemaal 25 keer. Hemels.
Zowel in hun voor- als nawoord benadrukken Mourits en Steinz dat de 25 albums slechts een selectie zijn, en dat het hun vooral te doen is om de verwevenheid van de muziekwereld aan het licht te brengen. Welnu, dat blijkt wel. Wat een immense stortvloed aan namen van artiesten, producers, albums en liedjes! We nemen, bij wijze van voorbeeld, het hoofdstuk over The (zojuist genoemde) Doors. Hun album L.A. Woman (1971) is de derde plaat die wordt behandeld, na Bitches Brew van Miles Davis en After the Gold Rush van Neil Young. Elk hoofdstuk is door één auteur geschreven; in het geval van L.A. Woman is Pieter Steinz aan het woord. Hij bespreekt kort de achtergrond van de rockgroep en gaat dan in op de essentie van het album, aan de hand van individuele nummers en achtergrondinformatie. Voor een muziekleek als ondergetekende is dit razend interessant: pardoes krijgt de naam The Doors (bekend van Riders on the Storm, The End en Light My Fire) een gezicht. De tragische geschiedenis van leadzanger Jim Morrison en diens literaire affiniteiten, het Los Angeles van de jaren zestig en bovenal de aanzienlijke diepgang van de albumthematiek: het leest vlot weg, het verbaast, het strooit met namen, het verrast, het maakt dat je als lezer geneigd bent alles vlug over te pennen (want je wil het allemaal onthouden!). En dat is de kracht van dit verbazingwekkend leuk stukje non-fictie: elke naam, elke korte opmerking fascineert.
Bovenstaande wordt nog eens versterkt door de onvoorstelbaar grote kennis waarover beide auteurs beschikken. Natuurlijk, Mourits en Steinz hebben ieder een passie voor muziek, maar ze staan toch hoofdzakelijk als deskundige ‘literatuurlui’ bekend. Hoeveel albums worden in dit boek genoemd? Een stuk of tweehonderd? Meer? Hoe dan ook, het moge duidelijk zijn dat de heren zich er niet met een jantje-van-leiden van af hebben gemaakt, en dat hun voorstudie vele uurtjes kostelijk luistervermaak heeft behelst. En dit laatste komt ook sterk naar boven in Luisteren &cetera. Wat schrijven de auteurs met veel plezier! Natuurlijk, voor hen is het net zo’n (her)ontdekkingsreis als voor u. Steinz (1963) en Mourits (1969) waren kinderen ten tijde van de door hen besproken periode, en ongetwijfeld hebben zij toentertijd – zo nu en dan – wel eens wat van de grote popmuziek gehoord (zeker Steinz). En (daar komt de herkenningsvraag weer) u herkent toch ook die magische rillingen als u een liedje of deuntje uit uw kindertijd hoort? Oké, van enkele liedjes mogen we hopen dat de heren het in hun jonge, onschuldige jaren nog niet hebben gehoord (het Je t’aime… moi non plus van Jane Birkin en Serge Gainsbourg, of de Bohemian Rhapsody van Queen), maar het K3-kwartet uit de jaren zeventig (ABBA) zal hun toch zeker niet zijn ontgaan.
Hier schuilt wellicht een pietluttig minpuntje: de auteurs spreken met zoveel inhoudelijke kennis en enthousiasme, dat de lezer het soms even teveel kan worden. De voor een leek toch wat obscure muziekgenres westcoastrock en southern rock worden niet uitgelegd (hoogstens in hun context besproken) en de technische uitweidingen in het hoofdstuk over Miles Davis’ Bitches Brew zijn toch wat te hoog gegrepen voor de gemiddelde lezer.
Dit echter mag de (her)ontdekpret niet drukken. Luisteren &cetera is een bundel met (uitsluitend positieve) albumrecensies, die geen encyclopedische pretenties koestert (zo drukken de auteurs ons meermaals op het hart), maar die zich daarentegen ontpopt als dé menukaart van de popmuziek uit de jaren zeventig. Bevalt de plaat Born to Run van Bruce Springsteen u? Nou, dan moet u ook eens die proberen, en die, en die, en ga zo maar door. Een regenachtige zondagmiddag? Neem dit werkje te hand, nestel u achter de computer (of tover, voor de blessed few, de elpeeverzameling maar weer eens tevoorschijn) en begin uw (her)ontdekkingstocht. Om met ABBA te spreken: Mourits en Steinz, thank you for the music!
Luisteren &cetera
Het web van de popmuziek in de jaren zeventig
Auteurs: Pieter Steinz en Bertram Mourits
Verschenen bij: Uitgeverij Contact
Aantal pagina’s: 272
Prijs: € 19,95
