Recensie door Albert Hogeweij
DAMASCUS – literaire bekeringen
Het laatste nummer van Christelijk literair tijdschrift Liter (nummer 68, 15de jaargang, december 2012) draagt een buikbandje met daarop de naam ‘Damascus’. Al gauw legt men de associatie met de burgeroorlog in Syrië. Maar op die politieke actualiteit is hier niet gemikt. Integendeel. Hier gaat men twee duizend jaar terug in de tijd. ‘Damascus’ staat namelijk voor het grote, felle licht dat christenjager Saulus onderweg naar Damascus zag alvorens het hem enige tijd deed verblinden. Hij kwam tot het inzicht dat zijn strijd tegen het christendom een vergeefse was en bekeerde zich tot dat geloof, om in het vervolg als Paulus door het leven te gaan.
Liter brengt een themanummer over literaire bekeringen. Een boeiende bijdrage hieraan levert Menno van der Beek met zijn essay Literaire bekeerlingen. Over bekeerlingen uit de Engelstalige literatuur als G.K. Chesterton, Evelyn Waugh, Graham Greene, T.S. Eliot. Goed gekozen citaten houden de vaart erin. Zoals dat van filosoof Jacques Maritain die meende te weten waarom Eliot zich niet tot de Roomse kerk bekeerde: ‘Eliot heeft al zijn talent voor bekering al verbruikt, toen hij Brits werd’. Daarop belanden we bij een opmerking van Virginia Woolf over Eliots bekering tot de anglicaanse kerk: ‘Er zit iets obsceens in, een levende persoon die bij het vuur zit en in God gelooft’.
Voor een beetje tegengas lijkt in dit themanummer ook ruimte. Want de duit die Maarten van Buuren in het zakje doet, betreft een verhaal dat niet over een bekering tot maar over een afwending van het geloof gaat. Bij het lezen als adolescent van Sartres toneelstuk Le diable et le bon dieu, flitste hem namelijk door het hoofd ‘God bestaat niet.’ Door schrik bevangen poogde hij nog dit inzicht ongedaan te maken, maar besefte weldra dat zulks onmogelijk was. Dat Désanne van Brederode dergelijke verleidingen tot ongeloof voortvarender heeft weten te pareren, lezen we in haar vrij persoonlijk getoonzette verhaal over geloofsverlies en Damascus-ervaringen. Haar geloof lijkt juist baat te hebben gehad bij tegengas. Zij legt overigens nog wel een lijntje naar de actuele Syrische brandhaard. Maar het hoogtepunt van dit boeiende themanummer vormen zes door eerder genoemde Menno van der Beek uitstekend vertaalde gedichten van Anne Sexton Het verschrikkelijke roeien richting God. De door waanzin achtervolgde Amerikaanse dichteres bereikt in het eerste gedicht ondanks regels als ‘ik groeide als een varken in een regenjas […] en ik groeide, en ik groeide, / ik droeg robijnen en ik kocht tomaten, / en nu, op middelbare leeftijd, / ongeveer negentien in mijn hoofd, zou ik zeggen – / ik roei en ik roei’ nog tamelijk geruststellend haar laatste zin: ‘Dit verhaaltje eindigt met mij nog steeds aan het roeien.’ Maar dat het in haar werkelijke leven heel wat minder geruststellend verliep mogen we hier ook lezen. De dag nadat ze haar dichtwerk The Awful Rowing Toward God met haar uitgever had besproken, stelde ze zichzelf met voorbedachten rade en met het door haar gewenste resultaat aan koolmonoxidevergiftiging bloot. Waaruit nog maar eens blijkt dat niet iedereen gered is die het Licht heeft gezien.
Voor tijdschrift Liter wenkt echter een hoopvoller perspectief. Want waar zich eind 2012 nog donkere bezuinigingswolken leken samen te pakken, blijkt de lucht opeens geklaard. Wat is namelijk het geval? Zeer onlangs hebben het Nederlands Letterenfonds en het Prins Bernhard Cultuurfonds het licht gezien en daarbij blijk gegeven Liter wel te zien zitten. Het levensbeschouwelijke tijdschrift met een alleszins herkenbaar smoel mag een bedrag van € 25.000 op zijn balans bijschrijven. Na vijftien jaar binnen een redelijk beperkte doelgroep aan de weg te hebben getimmerd, kan de redactie zich de komende jaren op een groter bereik en meer abonnees gaan richten. Daarvoor is een innovatieve strategie op het gebied van digitalisering bedacht waarin het tijdschrift meer zal aansluiten bij de sociale media. Nu al te volgen op www.leesliter.nl. Behalve met digitale techniek gaat Liter in 2013 ook in zee met Marcel Möring als gastschrijver en zal Willem Jan Otten de rubriek Gerichte gedichten in vertaling verzorgen. Een tijdschrift om rekening mee te houden.
Liter
Uitgegeven door: Stichting Liter
Verschijnt 4 keer p.j.
Prijs los nummer: € 9,50
Abonnementen: € 38,– (studenten € 30,–, buitenland € 51,–)
