Er zijn twee soorten lezers. De reguliere lezer, die elk verloren kwartier gebruikt om een paar bladzijden te lezen. Standaard een stapeltje boeken naast het bed. Mensen die de dag met een boek beginnen zoals anderen met een sigaret. En de vakantielezer, die zelden of nooit lezen en plotseling een korte periode van geletterdheid doormaken. De laatste categorie leest vooral thrillers of andere ‘light reads’. Lezen doe je namelijk wel om te ontspannen. In het vliegtuig of op het strand. De e-reader is dankzij deze groep lezers geen totale mislukking geworden. Je wilt toch geen grote stapel boeken meesjouwen in je bagage? Het is alsof je met stenen verzwaard op reis gaat. Ik begrijp het dan ook niet, dat vakantielezen. Ik moet dan aan Harry Mulisch denken. Die zei: ‘als ik reis dan ben ik bezig met reizen en met niets anders.’
Gelijk had hij, reizen is een ervaring op zich. Je moet dan om je heen kijken en niet in een boek of op een scherm. Zelfs op treintrajecten die ik al mijn hele leven afleg, kijk ik graag naar buiten. De werkelijkheid is altijd anders.
Ik kende ooit iemand die zowel hartstochtelijk lezer als reiziger was. Als hij op reis ging, nam hij een tas vol boeken mee. Acht tot tien dikke pillen. Hij bleef vaak lang weg, en begaf zich in verre, exotische streken. Landen waarvan menigeen droomt er ooit geweest te zijn, zelfs in deze tijden waarin mensen makkelijk het vliegtuig instappen. Hij las in bussen, boten, vliegtuigen en treinen, terwijl het landschap aan hem voorbij trok. Uitgelezen boeken liet hij achter in hotelkamers, zodat zijn ballast steeds lichter werd. Ze hoefden dan thuis de boekenkast niet meer in, in een huis dat al uitpuilde van de boeken. Want hij kocht en las ze het hele jaar door. Mooie literatuur. Klassieke meesterwerken. Thuisgekomen vertelde hij enthousiast waarover ze gingen. Zo weet ik dit.
Waarom ga je dan op reis? vroeg ik me af. Lees ze in je eigen tuin. Reis in je hoofd en bespaar je een hoop geld. Wat je weer aan boeken kunt besteden. Overtollige boeken vinden een gretige ontvangst bij de kringloopwinkel. Of die kennis inmiddels een e-reader heeft aangeschaft, weet ik niet. Maar ongetwijfeld bevindt hij zich deze zomer weer in een of ander fantastisch land. Al lezende.
Mathijs van den Berg volgt literaire ontwikkelingen op de voet, maar laat zich evengoed inspireren door schrijvers en dichters uit het verleden.
