Er is veel gezegd en geschreven over de ontlezing van Nederland. Ook of voornamelijk onder jongeren. Een zorg die wereldwijd wordt gedeeld. Philip Roth zei in een interview in 2000 al dat hoewel er altijd romans zullen blijven worden geschreven de lezer zal uitsterven als gevolg van alles wat er op het scherm van televisie en computer te zien zal zijn. Zelf heb ik nooit zo geloofd in die doemdenkerij. Natuurlijk is het zo dat mensen steeds vaker en langer aan een scherm gekluisterd zitten, maar dat kan ook zijn voordelen hebben. Tegenwoordig heb je door de social media een veel groter bereik dan vroeger voor mogelijk werd gehouden. Zo was ik tot voor kort volstrekt onbekend met het fenomeen #Booktok. Onder deze hashtag delen jonge TikTok gebruikers hun passie voor boeken, waardoor jongeren en masse aan het lezen slaan.
Het Haagse raadslid van de PvdA, Janneke Holman, plaatste een filmpje over de boekwinkel Colette op TikTok. In het filmpje waren de enorme boekenbergen te zien waar de winkel zo bekend om is. Het filmpje ging meteen viraal, werd meer dan honderdduizend keer bekeken en de vele reacties waren meer dan enthousiast. Veel jongeren gaven aan op zeer korte termijn een bezoek te brengen aan de winkel en voegden de daad bij het woord. Een week nadat het filmpje online kwam werd er een ‘Yardsale’ van boeken georganiseerd. Tijdens de zogeheten Colette Outlette konden mensen voor een euro per stuk boeken kopen in de tuin van Colette. Het leverde een bijzonder beeld op die zaterdagmiddag. Tientallen jongeren stonden in de rij bij de boekwinkel. Ik had nog nooit een rij mensen voor een boekwinkel zien staan en zeker niet een rij met alleen maar jongeren. Het mooie was dat ze niet alleen maar kwamen om te kijken. Dat bleek uit de vele boeken die ze onder hun arm mee terug naar huis namen. Er werden die dag meer dan vierhonderd boeken verkocht. Het bijzondere was dat de literaire boeken en met name ook de oudere schrijvers het erg goed deden. Simon Vestdijk en Willem Frederik Hermans bleken zomaar enorm populair te zijn.
Natuurlijk kun je tijd maar één keer invullen, daarna is die voor altijd verloren. Dat wil echter niet zeggen dat je telkens maar één keer een keuze kunt maken. De schermtijd en de sociale media die zo vaak verantwoordelijk worden gehouden voor ontlezing, kunnen net zo goed zorgen voor een hernieuwde aandacht voor de literatuur. Als die aandacht zich terugvertaalt naar meer leestijd dan hoeven scherm en boek elkaar helemaal niet in de weg te zitten. De kracht van #Booktok is bovendien dat volwassenen niet voorschrijven wat jongeren moeten lezen. Het zijn jongeren die andere jongeren enthousiasmeren. Als Booktok en de grote opkomst bij de Colette Outlette me iets hebben geleerd dan is het dat jongeren gewoon bijzonder graag boeken lezen. Er is hoop voor de toekomst.
Istvan Kops is mede-eigenaar van de antiquarische boekwinkel Colette in Den Haag. Eens in de maand schrijft hij daarover een column voor Literair Nederland.
