Er zijn schrijvers die alleen aan een boek beginnen als ze iets te vertellen hebben. Gerbrand Bakker liet onlangs en desgevraagd bij Deventer Literair weten waarom het twaalf jaar duurde voor zijn roman, De kapperszoon verscheen. ‘Ik weet vaak niet waar ik over moet schrijven’ zei Bakker onbevangen. Laatst bladerde ik door een Hollands Diep uit 2007, en las de uitspraak van Connie Palmen, ‘De roman is klaar, ik begin.’ Wat bij eerste lezing een ‘contradictio in terminis’ is, maar bij herlezing een aha-ervaring teweeg brengt. Het voorwerk is gedaan, het schrijven kan beginnen. Tussen het tweede boek van Minke Douwesz en haar onlangs verschenen Het laatste voorjaar, zit veertien jaar. Ik wist dat het goed zou komen, soms vreesde ik dat er niets meer inzat. Wat na haar twee geweldig romans (goed voor 1400 pagina’s) te accepteren was.
Jaren nadat ik Douwesz’ debuutroman Strikt had gelezen, kan ik me het integere personage Idske nog zo voor de geest halen. Meer dan achthonderd pagina’s lang volgde ik deze psychoanalyticus in opleiding. Vanaf haar ontmoeting met de cello spelende Judith bij een telefooncel voor het Centraal station Amsterdam, tot de liefde tussen hen beiden op de laatste pagina een feit was, (nu lijkt dit een liefdesroman maar vergis u niet). Tussendoor haar leersessies op de bank bij een psychiater. ‘Het was maandagochtend en ik lag op de bank. Ondanks een zekere weerzin mijn analyticus op de hoogte te stellen van wat zich in mijn vrije tijd voordeed, had ik hem verteld van de afspraak met Judith.’ Strikt kreeg het motto, ‘I saw the house on the hill / it bloomed like a flower in the summerend /Tell the fire where the river bends / tell the river when the fire ends’, van The Nits mee. Haar tweede roman Weg kreeg de regel, ‘I take you down the only road I’ve ever been down.’, van The Verve mee.
Als je zolang gewacht hebt op een nieuw boek van een schrijver wiens eerste twee boeken zich totaal voor je hebben ingenomen, was het een feestje Het laatste voorjaar in handen te houden. Mooi omslag, hup openslaan, eerste blad, het motto is van Bob Dylan, ‘They say everything can be replaced / Yet every distance is not near’. Verandering ja, daar gaat het over, dat elke verandering geen vooruitgang is. Toen begon het gretige lezen, maar wacht. Minke Douwesz lees je niet snel, haar boeken zijn geschreven om bladzijde voor bladzijde tot je te nemen. Ik lees over de drieënvijftigjarige docent Duits, Ese Jelles. Na de dood van haar geliefde vrouw Martie, verschillende veranderingen op school, neemt ze ontslag. Ze vertrekt op de fiets voor een reis naar Jalta op de Krim waar ze het huis van Anton Tsjechov wil bezoeken.
Ese, is net als Idske in Strikt, een vrouw om van te houden. Een vogelsoort bij naam kennen, waarom? Ese, ‘Het is van belang te beseffen dat er verschillende soorten bestaan. Dan kijk je beter.’ Tijdens haar reis door Europa, komen er herinneringen aan haar jeugd boven. Aan haar vader, voor wie iets nooit goed genoeg was. Gedachten aan Martie, hun leven samen. Naar een nieuwe relatie is Ese niet op zoek. Haar zus vindt haar te jong om alleen te blijven. Waarop Douwesz’ alter ego zegt, ‘Ik ben zo’n stoelviltje dat maar één keer plakt.’ Haar zus stelt haar rouwverwerkingstherapie voor, reactie van Ese is, ‘Wil je me anders hebben?’ Wat ik een geweldige opmerking vind, want proberen we elkaar niet altijd te veranderen naar hoe we het graag hebben willen? Daar gaat het dus ook over in dit boek. En over lezen, schrijvers en boeken , wat die doen. ‘[Schrijvers] bekijken de boel vanaf de zijlijn, proberen te snappen wat ze zien en zetten dat op papier. Door het lezen van Russische literatuur zou je ten onrechte gaan denken dat men daar heel beschouwend is.’ Om haar gedachtengangen, waarnemingen en de liefde is het dat ik graag Minke Douwesz lees.
Het laatste voorjaar / Minke Douwesz / 333 blz. / Uitgeverij Van Oorschot
Inge Meijer is een pseudoniem, schrijft over wat ze leest (en hoort).
