Eigenlijk heb ik een hekel aan over het paard getilde boeken. Aan boeken die – daar kunnen ze zelf niets aan doen – al voor verschijnen de hemel in geprezen worden. Aan boeken dus die van hun uitgever niet de kans krijgen om voor zichzelf te spreken en op eigen kracht lezers te veroveren.
Ik heb de neiging om dat soort boeken links te laten liggen tot de publieke belangstelling geluwd is en ik vergeten ben wat er allemaal over gezegd en geschreven is, zodat ik zelf kan bepalen wat ik van zo’n boek vind.
Door ervaring wijs geworden – de laatste keer dat ik toegaf aan mijn nieuwsgierigheid en niet teleurgesteld werd, was in 1992 toen ik The Secret History van Donna Tartt niet kon weerstaan – weet ik dat voor de meeste gehypte boeken geen langdurige literaire roem in het verschiet ligt. De meeste zijn niet eens in staat gewekte verwachtingen waar te maken. Tegen de tijd dat lezers dat ontdekken is zo’n boek echter al een bestseller.
Ondanks mijn hekel aan gehypte boeken was er iets – en ik zal zo zeggen wat – dat maakte dat ik nieuwsgierig werd naar Asymmetrie van Lisa Halliday. Ergens op internet zag ik de eerste zinnen uit Asymmetrie voorbijkomen. Zinnen onmiskenbaar geënt op de eerste zinnen uit Alice in Wonderland van Lewis Carroll, die maakten dat ik wilde weten wat voor avonturen Lisa Halliday haar Alice laat beleven.
Dat die Alice iets met boeken doet, zal vast meegespeeld hebben.
Veertig bladzijden na die aantrekkelijke, intertekstuele eerste zinnen begreep ik niet waarom de debuutroman van Lisa Halliday zo tot de verbeelding spreekt dat er al ver voor de verschijning van de Nederlandse vertaling aandacht aan besteed werd in de media. Dat Halliday kan schrijven en humor heeft, is dan al lang en breed duidelijk, maar er moest meer zijn. En dus ging ik op zoek naar informatie.
Het kostte niet veel moeite om het haakje te vinden dat verantwoordelijk is voor de meeste ophef. Ezra Blazer, de schrijver die op de eerste bladzijde van Asymmetrie naast Alice plaatsneemt op een bankje, heeft trekken van Philip Roth, en met Philip Roth had Lisa Halliday toen ze twintig jaar jonger was dan ze nu is kortstondig een relatie. Toen die relatie verbroken werd bleven ze tot het einde van zijn leven bevriend.
Het duurde daarna even voordat ik tijdens het lezen niet meer aan Philip Roth moest denken. Terwijl het heel duidelijk is dat Ezra Blazer Philip Roth niet is.
Inmiddels heb ik Asymmetrie uit en vind ik het jammer dat er juist vanwege dat autobiografische detail een kleine hype rondom de roman is ontstaan. Er is zoveel meer over Asymmetrie te zeggen. Dat Lisa Halliday het idee om Ezra Blazer nog een keer op te laten komen – na een ijzersterk, schrijnend tweede bedrijf in de eerste persoon enkelvoud waarin Amar Jaafari heel wat uit te leggen heeft – en wel als gast in het BBC-radioprogramma Desert Island Discs, kreeg toen ze stond te strijken bijvoorbeeld.
Dat is het grote nadeel van hypen. Er wordt van alles uit zijn verband gerukt en eventueel uitvergroot om dat ene – commercieel succes – te bereiken.
Illustratie: Gartner Hype Curve
Liliane Waanders komt wel eens ergens, ontmoet wel eens iemand en leest wel eens wat. Als dat met literatuur te maken heeft, schrijft ze er columns over.
