26 december 2017

Het eindejaarslijstje 2017 van Maarten Buser

Wie het afgelopen jaar verstandig heeft doorgebracht, heeft dat grotendeels al lezende gedaan. Er is veel verschenen dat de moeite waard is, zoals de sterke essaybundels van Miriam Rasch en Thomas Heerma van Voss, de geslaagde prozadebuten van Gerda Blees en Marijn Sikken, en de gratis verspreide heruitgave van Isaac Asimovs Ik, robot waar ik van onder de indruk was. Maar mijn hart ligt uiteindelijk het meest bij de poëzie en ook op dat vlak was het een mooi jaar, en daar wil ik onder meer de onderstaande vijf gedichtenbundels voor bedanken.

De aandacht voor Jan Glas’ vorige gedichtenbundels – vier in het Gronings en één in het Nederlands – was slechts bescheiden, ondanks de lovende woorden van grote namen als Ester Naomi Perquin, Ellen Deckwitz en Wim Brands. Op moment van schrijven is Het waaide er nog niet zo lang uit, dus ik kan moeilijk inschatten of deze bundel wél de aandacht krijgt die boek en Glas verdienen. Maar het kan geen kwaad om nog eens te wijzen op deze fijne poëzie die zowel nuchter als surrealistisch is, en waarin over ‘De man die goeie pakken droeg’ opgemerkt wordt: ‘In een voorjaar groeide een struikje verstandige / opmerkingen uit zijn mond. Het struikje / werd een boom en de man verdween in de grond.’

Het waaide er
Jan Glas
Verschenen bij: Kleine Uil
ISBN: 9789492190567
48 pagina's
Prijs: € 15,00

Indrukwekkende gedichtenbundel waarin Anne Vegter en haar Palestijns-Syrische collega onderwerpen als de oorlog in Syrië en de samenleving in Nederland onder de loep nemen. Het boek wint aan kracht door hun beide stemmen naast elkaar te zetten, waardoor er indringende onderlinge verbanden staan. Almadhoun geeft onder meer op harde, spottende wijze oorlogsslachtoffers een stem, maar het lijkt er niet echt op dat het Westen hen wel wil horen: ‘Wij bieden onze excuses aan, omdat we onze afgerukte lichaamsdelen in hun sneeuwwitte geheugen hebben geprent, omdat we het beeld van de normale, complete mens in hun ogen hebben geschonden

ik hier jij daar
Ghayth Almadhoun, Anne Vegter
Verschenen bij: Jurgen Maas
ISBN: 9789491921346
104 pagina's
Prijs: € 17,95

Apollinaire is veel te weinig in het Nederlands vertaald; deze keuze-en-vertaling van Kiki Coumans is pas de tweede uitgave van zijn werk in dit taalgebied. Toch merkwaardig, omdat deze Pools-Franse dichter van grote invloed was op een aantal groten uit de Nederlandstalige poëzie, waaronder Paul van Ostaijen en Lucebert. Coumans vertaalde Apollinaire op een frisse, maar gelukkig niet al te hippe manier. Zijn leven lang diende hij namelijk zowel de traditie als vernieuwing, en zijn poëzie is daardoor net zo vaak een beetje ouderwets als heel alledaags, het register zowel hoog en verheven als laag en plat – en dat niet zelden allemaal binnen hetzelfde gedicht. ‘Midden in de Oceaan heb ik een huis gebouwd / De ramen zijn rivieren die uit mijn ogen stromen / Overal over de muren krioelen inktvissen

Het raam gaat open als een sinaasappel
Guillaume Apollinaire
Vertaling door: Kiki Coumans
Een keuze uit de moderne gedichten
Verschenen bij: Vleugels
ISBN: 9789078627395
96 pagina's
Prijs: € 19,95

Hoe goed de Nederlandstalige poëzie de afgelopen jaren ook is, het loont om over de grens te lezen. Dankzij een vertaald gedicht in het helaas gestopte tijdschrift Tortuca kwam ik op het spoor van de Ierse dichter Sinéad Morrissey, wiens laatste twee bundels ik tegelijkertijd kocht. Zowel Parallax (2013) als On Balance (2017) zijn rijke, inventieve gedichtenbundels waarin Morrissey gemakkelijk schakelt tussen vormen, soorten taalgebruik en verrassende montages van beelden. Een gedicht over de uitvinding van de telefoon gaat bij haar moeiteloos óók over proberen te communiceren met het hiernamaals: ‘Elementary, Watson, / that the dead are legion, / eager to speak & awaiting / a Wireless Telegraph / System to usher them in; / that the pain of aeons / is galvanising…

On Balance
Sinead Morrissey
Verschenen bij: Carcanet Press Ltd
ISBN: 9781784103606
72 pagina's
Prijs: € 15,50

In het door diverse auteurs geschreven Alles komt goed. Over Wim Brands haalt Judith Herzberg een herinnering aan de betreurde dichter en presentator op. Hij signeerde ooit zijn laatste bundel voor haar, en schreef voorin: ‘ik doe je deze bundel graag cadeau omdat ik door het lezen van o.a. jouw poëzie ooit dacht: dat moet ik ook eens proberen, gedichten maken’. Het boekje verscheen als pendant bij de verzamelde poëzie van de man wiens Neem me mee, zei de hond (2010) mij ooit liet denken dat ik maar eens gedichten moest maken. Brands liet een prachtig oeuvre aan gedichten achter vol gebalde en beeldende zeggingskracht, vol memorabele scènes en situaties waar ik nog heel regelmatig aan denk. ‘Je voordoen als een bewoner van Mars / om het vertrouwde nieuw te maken / heb ik nooit zo begrepen.’

Verzamelde gedichten
Wim Brands
Verschenen bij: Van Oorschot
ISBN: 9789028261921
736 pagina's
Prijs: € 27,50