Ik verbleef een aantal dagen in een huisje in Amsterdam Noord. Ik paste er op Mio, de kat, hoewel hij best goed voor zichzelf kan zorgen. Ik hoefde alleen maar de tinnetjes voer te openen, zijn bakje te vullen, zo nu en dan een praatje, een aai. Mio is mijn missie, mijzelf uitvinden het doel. Woensdagmiddag halfvijf stak ik met de pont het IJ over. Ik dacht aan Mercy uit de roman Franse vlecht van Anne Tyler. Toen de kinderen de deur uit waren ging ze in haar atelier wonen zonder de indruk te wekken dat ze haar man verliet. Ik stelde me voor hoe ik een bestaan elders zou opbouwen, al wil ik mijn man niet verlaten. Mercy bracht elke dag wat spullen van haar huis naar het Atelier. ‘Op dinsdag bracht ze een badhanddoek, een washandje, een stel lakens en een wollen deken mee.’ Tyler schrijft vaker over vrouwen die zich losmaken van familie, er opeens de brui aangeven zoals Delia in Tijd van leven, man en kinderen achterlaat en zich een heel nieuw leven aanmeet. Of Rebecca, die zich een vreemde voelt in haar eigen leven in Toen we volwassen waren. Dat begint met ‘Er was eens een vrouw en die ontdekte dat ze in de verkeerde was veranderd.’
Vrijdagochtend ging ik naar het Waterlooplein. Liep er niet overheen uit vrees mijn broer tegen te komen in de mensen die hem kenden. Ik ging naar het Joods Historisch museum. Beluisterde interviews van bewoners die vertelden over armoede, oorlog, razzia’s, over toen het Waterlooplein nog ‘Het plein’ heette. De interviews die op het Waterlooplein waren opgenomen hadden mijn speciale aandacht. Ik had het eerst niet zo door, maar ik zocht achter de ruggen van de geïnterviewden naar een glimp van mijn broer. Het had gekund dat hij daar toen was. Er waren beelden van de broodjeszaak van Sal Meijer aan de Scheldestraat. Het was er een gezellige bedoening. De tafeltjes allemaal bezet. Je zag een vrouw achter een snijmachine grote flinters vlees afsnijden. De gasten zaten achter bordjes vol met broodjes en vlees. Ze sneden er met mes en vork stukken af, staken het in hun mond. Als de camera op hen gericht was, lachten ze. Ze zaten er een beetje gebogen bij, toegewijd aan de maaltijd. Ik kreeg ontzettend trek in zo’n broodje, al was ik bijna mijn hele leven al vegetariër, was er de herinnering van vlees tussen een zacht kadetje in mijn mond. Ik zocht naar de Scheldestraat, wilde weten of die broodjeszaak nog bestond. Ik wilde het bestaan van alles zien.
De dag daarop ging ik weer naar het Waterlooplein, kwam mijn broer tegen in de gedaante van de marktkoopman die ook op zijn begrafenis was. Terwijl ik mijn fiets wegzette, zag ik dat de man naar me keek, weer wegkeek. Keek en weer wegkeek. Ik stapte niet op hem af, vroeg niet naar verhalen over mijn broer, maar dook in een boekendoos een kraam verderop. Ik vond Het mooiste van alle dingen van Kees Verheul waar ik allang naar op zoek was, het moest zo zijn.
De laatste roman van Anne Tyler, Franse vlecht gaat over een gezin zonder samenhang. Een kreeg er altijd het kleinste stukje taart, naar een werd nooit geluisterd, een hing er altijd de paljas uit. De zoon zegt: ‘We houden van elkaar, maar mogen elkaar niet.’ Tyler maakt de vergelijking met een Franse vlecht. ‘Het begint met twee strengen die je vanaf de slapen heel strak invlecht en naarmate je lager gaat, komen er meer strengen bij en wordt het uiteindelijk een dikke vlecht. (…) En als je de vlecht losmaakt, zitten er golfjes in het haar (…). Zo zitten families ook in elkaar. Je denkt dat je er van verlost bent, maar je kunt je nooit helemaal losmaken; de golfjes zitten er voor altijd in gefixeerd.’ Familie krijg je er nooit meer uit.
Inge Meijer is een pseudoniem. Zij schrijft over waar literatuur en het leven elkaar raken.
