Naar verhalen over ontnuchtering hoef je in de wereldliteratuur nooit lang te zoeken. Personages zijn teleurgesteld over het volwassen leven en het huwelijk, zoals Emma Bovary in Madame Bovary, of in de carrière van hun kind, zoals in Een ontgoocheling van Elsshot. De hoge verwachtingen van deze dromers stuiten op de harde realiteit, die er meestal minder rooskleurig uitziet. In En het regende brood, de debuutroman van ex-priester Stefan van Dierendonck, strandt het geloof van de idealistische jonge priester Clemens Driessen op de praktijken in het seminarie en de parochie.

Vanuit het perspectief van pater Johannes Beckers wordt het korte leven gereconstrueerd van Clemens Driessen, die in Vaticaanstad, het hart van de katholieke kerk, om het leven komt. Wat is er precies gebeurd? Aan de hand van dagboeken, opnames en opgetekende gesprekken leert de lezer steeds meer over de persoonlijke ontwikkeling die Clemens doormaakte: van een begeesterde, gedreven priesterstudent tot een teleurgestelde priester die zich vastklampt aan de laatste strohalm, de Heilige Hostie. Het zal de lezer niet verbazen dat En het regende brood is gebaseerd op de eigen ervaringen van de auteur, die zijn bestaan als priester en gelovige inruilde voor dat van sceptische schrijver.

Hoewel Van Dierendonck boeiend kan schrijven, is zijn stijl soms wat onhandig. Wanneer Clemens’ huisgenoot Pim in de kantine van het seminarie van Den Bosch thuiskomt met twee zakken friet, noteert pater Beckers: ‘De geur van friet werd waarneembaar’. Het woord ‘waarneembaar’ past in een theologische discussie over de aanwezigheid van God, maar niet in combinatie met het minder verheven ‘friet’. Van Dierendonck laat de zaken soms groter lijken dan ze in werkelijkheid zijn. Clemens’ levensverhaal was volgens Beckers zo uniek dat ‘het moest worden verteld’ en het hoofdstuk over Clemens’ vroege jeugd heet ‘Harde data’, alsof het hier een wetenschappelijk onderzoek naar Jezus van Nazareth betreft. Over het handschrift van Clemens wordt gezegd dat ‘een grafoloog in het dagboek vast een wonderlijke tegenstrijdigheid zou ontdekken, de aanwijzing dat deze krabbels een revolutionair karakter onthullen in het loslaten van de conventionele lettervormen (…)’. Clemens een revolutionair noemen, is wat overdreven. Voor een gelovige is het wellicht moeilijk ‘om iemand te worden die zijn eigen weg bepaalde’, maar vóór Clemens hebben al veel andere ex-gelovigen dat gedaan, zoals beschreven in Moederkerk (2012). Van Dierendonck zondert Clemens af van de rest van de samenleving, die buiten beeld wordt gehouden. Zo wordt de van zijn geloof gevallen ex-priesterstudent een ‘uniek geval’, terwijl hij dat eigenlijk niet is.

Clemens, die als maagd met de opleiding tot priester begon, schrikt van de harde realiteit in het seminarie en de parochie. De priesterschool is niet zo’n deugdzame plaats als hij verwacht had – seksuele betrekkingen tussen studenten worden gedoogd uit angst voor schandalen – en in de parochie moeten de priesters dansen naar de pijpen van de gelovigen en het kerkbestuur. In de periode waarin Clemens als jonge pastoor verbonden is aan een Brabantse parochie, wordt het dilemma van de hedendaagse katholieke kerk treffend verbeeld: tegemoet komen aan de eisen van de gelovigen (die meer ‘vrijheid’ willen), of de norm stellen? Clemens, als jonge conservatieve priester, haalt de teugels flink aan, wat stuit op onbegrip van de parochianen. Wanneer zij onder Clemens’ leiding massaal afhaken, moet hij van het kerkbestuur het veld ruimen. De starre manier waarop de Kerk omgaat met Clemens’ glutenallergie is uiteindelijk de druppel die de emmer doet overlopen. Van een hoge functionaris in Rome mag hij tijdens de mis geen glutenvrije hostie gebruiken, terwijl Clemens daar – letterlijk- ziek van wordt.

Aangezien Clemens’ geloof onlosmakelijk is verbonden met de kerkelijke instituties die zijn katholieke geloof vormgeven en representeren, gaat hij steeds meer twijfelen aan zijn roeping. Maar de schuldvraag wordt door de schrijver jammer genoeg niet omgedraaid: is Clemens niet naïef? Heeft hij niet een te mooie voorstelling van zaken voordat hij aan zijn priesteropleiding begint? Hoewel de ontwikkeling van Clemens’ geloof (en wat daarvan overblijft) onder de loep wordt genomen, steekt zijn psychologische ontwikkeling daar schril bij af. Als hij al twijfelt, heeft dat altijd betrekking op het geloof of zijn roeping (‘Mijn levenskeuze leek op een duivels dilemma uit te lopen’). Over zijn gevoelens, zijn sociale contacten en zijn seksuele verlangens wordt nauwelijks gerept. Die lijkt hij niet te hebben. Zijn moeder belt hij eens per maand om te zeggen dat alles goed is. Daardoor blijft Clemens een vlak personage en komt hij nooit echt tot leven.

Het gebrek aan psychologische scherpte maakt ook andere personages ongeloofwaardig. Van Dierendonck schrijft dat het dunne blonde haar van Clemens’ professor moraaltheorie van ingehouden woede trilt tijdens een college over intrinsiek kwade handelingen. ‘De man hield niet van trage studenten, al waren ze nog zo vaak afgestudeerd econoom.’ Een docent die woedend wordt omdat zijn studenten niet het juiste antwoord geven, kan beter in zijn studeerkamer blijven. De professor is een karikatuur van een strenge docent, zoals er in deze roman meerdere karikaturen voorkomen. Niettemin is En het regende brood een onderhoudende roman waarin Clemens’ worsteling met zijn roeping en de kerkelijke instituties treffend is weergegeven.