Het eindejaarslijstje 2017 van Hettie Marzak

Dit boek is een herziene uitgave van Foute fantasieën – De passie van Marjan Slob uit 2007. Het is een zelfonderzoek van de auteur naar de beweegredenen waarom ook hoogopgeleide, feministische vrouwen het heerlijk vinden om te ontspannen met een boekje uit de Bouquetreeks dat meestal wordt aangeduid met ‘flutromannetje’ of ‘damesroman’. De auteur bekent zelf ook een liefhebster van deze lectuur te zijn, ondanks het feit dat de boekjes voorspelbaar, slecht geschreven en clichématig zijn en altijd gaan over onweerstaanbare mannen en onschuldige vrouwen.
Met veel humor en openheid doet Slob verslag van haar zoektocht naar de waarheid omtrent zichzelf. Heerlijk om te lezen!

‘Een paar keer per jaar voel ik het aankomen. Ik fiets naar huis en ik weet: straks kruip ik in bed met een boekje uit de Bouquetreeks. De gordijnen moeten dicht, de telefoon uit, ik moet weten dat ik alleen zal zijn. Dit is privé. Ik pak een boekje van de plank – ze staan ergens onderaan, weggemoffeld achter een rijtje serieuzere boeken. Ik sla het dekbed open en lees. Ik lees en voel me verweken.’

Het werk van Colette is tijdloos en verdient gelezen te worden. Daarom is het zo toe te juichen dat de teksten van haar hand die verzameld werden in de uitgave van Privé-domein, vrijwel geen van alle eerder gepubliceerd waren. Colette neemt een volstrekt unieke plaats in tussen de schrijvers van het begin van de twintigste eeuw: schaamteloos eerlijk, zinnelijk en niets verhullend doet ze zich kennen in haar geschriften. Vooral haar werk over de natuur, waarmee zij zich al van kinds af aan mee verbonden voelde, is van een soepele schoonheid, alsof het rechtstreeks uit haar pen vloeide.

‘Het was de reflecterende gloed van de vlammend rode rij geraniums langs het terras en van het vingerhoedskruid dat uit het kreupelhout opdook, die mijn kinderwangen hun hoogrode kleur gaf. Want Sido hield van rood en roze in de tuin; de bloedrode kindertjes van de rozenstruik, brandende liefde, hortensia’s, stokrozen en zelfs de lampionplant, hoewel de roze en roodgeaderde bloem haar deed denken aan de long van een pasgeslacht kalf…’

Roiphe beschrijft de laatste levensdagen en het einde van zes grote schrijvers en denkers. Toen ik het boek begon te lezen, voelde dat ongepast, alsof ik een voyeur was die mensen wilde betrappen in hun intiemste momenten. Roiphe vertelt over de aanleiding tot het schrijven van het boek, een ziekte die haar nergens anders aan kon laten denken dan aan de dood. Toen ze hersteld was, wilde ze weten hoe andere schrijvers daarmee waren omgegaan”: Sigmund Freud, Susan Sontag, John Updike, Dylan Thomas en Maurice Sendak, ieder van hen op hun eigen manier. Roiphe schrijft zonder persoonsverheerlijking, kritisch en beschouwend. Ze schrijft over Freud:

‘Zijn hele leven heeft hij zich niet één keer laten gaan, zelfs niet als hij met de verschrikkelijkste tegenslagen werd geconfronteerd. Nooit veroorloofde hij zich de luxe van de razernij of het verlies van de zelfbeheersing: hij wilde zich niet verzetten tegen de harde feiten van de sterfelijkheid. Hij wist zijn verdriet te beheersen, al zindert dat door in zijn strakke, intelligente zinnen.’

Het is al weer vijf jaar geleden dat Komrij overleed. Gelukkig heeft hij veel geschreven en vertaald, dus kan ik nog een tijdje vooruit voordat ik hem echt zal moeten missen. In het nummer van De Parelduiker dat dit jaar aan hem gewijd is, wordt aandacht besteed aan Komrij als onder meer vertaler, toneelschrijver en bloemlezer. Als dichter komt hij er een beetje bekaaid vanaf. Daarom laten we de Dichter zelf aan het woord:

‘De Dichter’

Toen het letterkundig tijdschrift
Hem een briefje toe deed komen,
Waarin stond: ‘Mijnheer, uw verzen
Waren lang niet slecht, we zullen
Er eerdaags een paar van plaatsen,’
Zwol zijn borst tot slagschiphoogte.
Heel zijn leven werd nu anders.
Hij ging doen alsof hij grote
Mensen hoogstpersoonlijk kende.
Hij zei stad wanneer jij blad zei.
Hij zei held wanneer jij speld zei.
Hij zei ach wanneer jij dag zei.
En daarvan wilde hij leven!