Een lange preek waarbij de aandacht van de lezer op de proef wordt gesteld.
Geloof en erotiek zijn geliefde onderwerpen om over te schrijven. Over de verhouding van beide is al veel gezegd. Veelal wordt het geloof daarin op de hak genomen. Zo niet in de nieuwe roman van Désanne van Brederode. De titel Stille Zaterdag verwijst meteen naar het rijke roomse verleden, toen vele dagen nog volgens de kerkelijke kalender werden benoemd. Maria lichtmis, Maria ten hemelopneming en Driekoningen zijn al gesneuveld en er gaan geluiden op om Pinksteren ook af te schaffen. Stille zaterdag was een moratorium tussen het sterven van Christus en zijn verrijzenis. Maurice, een van de twee hoofdpersonen, neemt op die dag alvast een voorschot op de bevrijding uit de dood.
Het andere hoofdpersonage, Sara, is de echtgenote van predikant Johan. Ze is behept met een streng christelijke opvoeding en mentaal zo ijzersterk dat ze het tot burgemeester van Amsterdam brengt. Maurice is een hoofdstedelijk kunstenaar, bekend van de televisie. Sara heeft hem ingehuurd voor adviezen over kunstobjecten in het stadhuis, maar hij gaat haar steeds meer in politieke kwesties adviseren. En dan delen ze ook nog de fascinatie voor het katholieke geloof, die zo sterk is dat die zelfs tot een verwijdering met de familie heeft geleid.
De aantrekkingskracht van het geloof brengt deze gehuwde personen gevaarlijk dicht bij elkaar. Uiteindelijk beëindigt Maurice na drie jaar de werkrelatie met Sara omdat hij niet wil dat zijn zoon Thomas hetzelfde zal meemaken wat hij als zoon van gescheiden ouders ervaren heeft.
Het verhaal wordt terugverteld vanaf de stille zaterdag waarop Sara, in het geheel niet fit, een paasbrood gaat kopen voor het maal dat ze voor haar kinderen op tafel gaat zetten. Maurice heeft kort daarvoor zijn vrouw en zoon op het vliegtuig gezet naar Rome, voor een stedentrip in het voorjaar, en heeft geopperd dat hij een lang weekend rust gaat nemen en misschien een oude vriend zal opzoeken.
In het begin van het verhaal wordt het boek Navolging van Bonhoeffer genoemd. Diens ideeën zouden tot interessante gesprekken tussen Maurice en Sara over de relatie tussen kunst en moraal, esthetiek en ethiek kunnen leiden, maar helaas wordt die verwachting niet ingelost. De uitwerking is zeer matig. Het blijft erg beschouwelijk en afstandelijk. Door de schematische opzet gaan de personen niet echt leven. Het verhaal komt niet binnen. Er zijn teveel schakels, zoals bijvoorbeeld over de dood van de drugsverslaafde Marlon, een oude jeugdvriend van Thomas. Maurice heeft als vader een nogal gecompliceerde verhouding met het vriendje. Het blijft onduidelijk waar het verhaal naar toe gaat. Het kent een warrig tijdsverloop met hoofdstukken die zich afspelen op zomaar een decemberavond.
Vaak schakelt Van Brederode over op de automatische piloot. De ene associatie brengt haar op de volgende, maar voor de lezer is het nauwelijks boeiend, zoals de gedachten van Sara aan de jeugd van haar kinderen:
‘Toen ze had opgehangen had ze aan het kinderdagverblijf van haar eigen kinderen gedacht. De kartonnen paddenstoelen tegen de ramen, rood met witte stippen, de slingers van kleurige vlinders tegen het plafond. Het houten speelhuisje met de glijbaan, de hoek met puzzels van maximaal tien stukken, de slofjeszakken in de vorm van dwergen, elfjes. Het keukentje met de emaillen minipannetjes op het minifornuisje, het plastic fruit, de plastic worstjes en hamburgers, de lege voorraadbussen voor koffie, suiker, meel en macaroni.’
En dan is ze nog maar op de helft van haar opsommingen.
‘De stroom van herinneringen was niet opgehouden,’ constateert ze zelf. Ze gebruikt veel bijvoeglijke naamwoorden zoals in ‘de hoekige, de starre, stramme oud geworden wereld.’ Overdaad schaadt. Het is taal die niet resoneert, waarmee het verhaal helemaal dicht geplamuurd wordt.
De gekleurde pagina’s tussen de verschillende delen kunnen niet verhelen dat het nogal bleek aandoet. Het boek doet nog het meeste denken aan een ouderwetse preek, die heen en weer waaiert, tot de lezer – murw gemaakt – de kerkbank verlaat.
Stille Zaterdag
Auteur: Désanne van Brederode
Verschenen bij: Uitgeverij Querido
Aantal pagina’s: 272
Prijs: € 18,95
