De Spaanse griep, dat was nog eens een griep. Goed, ik blafte al dagen van me af en woelde door m’n bed dat verlaten was door Mijn lief die ergens anders sliep. Dit is echte griep zei de dokter. Daarmee leek alles gerechtvaardigd. Mijn geklaag, gepruttel en gepiep, bedelend om koude washandjes, slokjes water aan wie er aan mijn bed verscheen. Maar het was niets vergeleken bij de Spaanse griep van 1918, dat was nog eens een griep. Zo gauw de eerste symptomen van blaffende hoest en koorts zich aandienden moest je in quarantaine. In Nederland stierven er zo’n 28.000 mensen aan deze Spaanse griep die welbeschouwd niet eens uit Spanje kwam maar uit de VS – waar 675.000 slachtoffers vielen – maar omdat de kranten in Spanje er het eerst melding van maakten, werd het de Spaanse griep. Mijn fantasie ging met me op de loop, ik wist niet of ik slapende of wakende was en zonk tot op de bodem van mijn leesgeheugen. Daar kwam ik Bunny en Robert tegen, twee broertjes die in 1918 in Illinois (VS) de Spaanse griep meemaakten.
William Maxwell was Bunny en schreef er het autobiografische boek They came like Swallows over. Over een griep die een strijd was van leven op dood, waaraan je niet meer kon doen dan je eraan overgeven, er was geen vaccin tegen. Ziekte als verlossing van de moeilijke dingen in het leven. Zoals voor Bunny, acht jaar oud, een moederskindje dat om veel moet huilen. Tot hij, op de dag dat de kranten berichtten dat de Eerste wereldoorlog is afgelopen, zijn hoofd in zijn moeders schoot legt en hij haar hoort zeggen: ‘(…) dit kind brandt van de koorts!’ En Bunny dromerig denkt: ‘ik word ziek’ en genoot van de koele hand van zijn moeder op zijn hoofd en wist ‘vanaf dat moment was het leven niet langer onzeker of onvolledig’. In bed en verzorgd worden door je moeder, dat is het fijnste dat er is. Eindelijk had Bunny haar onverdeelde aandacht.
In een romantisch verhaal staat een koortsachtige ziekte voor een beproeving, terwijl de patiënt ziek in bed ligt worden er intriges ontrafeld, volgt er een happy end; ogen openen zich, een glimlach plooit zich rond de mond en alles is goed; ‘we zijn er weer.’ In het echt is de uitkomst nogal schokkend. Nadat Bunny de griep heeft overwonnen, wordt zijn moeder ziek. Zij was zwanger en mocht hem niet verzorgen vanwege het besmettingsgevaar. Ze onderschat de ernst hiervan en bezoekt hem op zijn kamertje terwijl zijn broer daarvan getuige is. Als ze kort daarna aan de Spaanse griep overlijdt, voelen beide jongens zich (hun hele leven) schuldig. De een omdat hij haar besmet heeft, de ander omdat hij haar niet heeft tegengehouden. Een prachtig boek, een aanrader voor wie met griep in bed ligt. Om het klagen te bedwingen en te beseffen dat het altijd erger kan.
De eerste zwaluw – William Maxwell (Cossee 2010)
Inge Meijer schrijft over boeken als steunpilaren van in het dagelijkse leven en over ontdekkingen die zij doet in de marges van de literatuur.
