‘Avraham, je bent een mesjoggene en je hebt er niets van begrepen. Je hebt niet kunnen beseffen hoe groot de omvang is van de woede, het verdriet, de frustratie en vooral de angst die de Holocaust heeft veroorzaakt bij de overlevenden en hun nageslacht.’ Dit zal de reactie zijn van een groep lezers na het lezen van de eerste hoofdstukken van het boek van Avraham Burg. Wanneer wij de afdaling maken in de donkere gang van het Childrens Memorial in Yad Vashem, zal het toch duidelijk worden dat de herinnering aan de Sjoa, ten eeuwige dage zal blijven bestaan. Heel snel zullen zij hun mening bijstellen en meestal zal hun aanvankelijk negatieve benadering omslaan in grote bewondering voor de man wiens voornaamste wens het is vrede te bewerkstelligen in het Midden Oosten.
De ondertitel van het boek luidt: Afrekenen met Hitlers erfenis en dat afrekenen doet Avraham Burg in twaalf hoofdstukken. Het is weer nodig dat wij onze kennis met betrekking tot de geschiedenis van het Joodse volk ophalen. Op nogal veel plaatsen in het boek worden, nogal selectief, bijbelteksten aangehaald ter versterking van het betoog. Veel kolonisten in het huidige Israël zullen vasthouden aan hetgeen is gezegd tegen Abraham in Genesis 13: 14-15. ‘Kijk naar het noorden en zuiden, het oosten en westen. Het hele gebied dat je van hieruit ziet, zal ik aan jou en je nakomelingen voor altijd in bezit geven’. Avraham Burg en zijn medestanders in de Vrede Nu beweging, geven hier waarschijnlijk een andere uitleg aan. Zij vinden ook dat teksten zoals in Exodus 21:23-25, die handelen over ogen en tanden maar beter buiten beschouwing moeten blijven. Misschien zijn de uitspraken gedaan in Lucas 6:29 over die andere wang meer van toepassing. Maar ja een mens heeft maar twee wangen en wat doe je als er op allebei de wangen al eens geslagen is?
In één der hoofdstukken worden vergelijkingen gemaakt met de republiek van Weimar, waar de kiem reeds werd gelegd voor de later optredende catastrofe. Burg zegt dat er pijnlijke overeenkomsten zijn tussen het huidige Israël en het Duitsland van vóór Hitler, vooral omdat in beide gevallen ruime aandacht wordt besteed aan de Blut und Boden theorie waarin de jeugdbeweging een voorname rol speelt.
Het Eichmann proces komt ter sprake. Door een groot deel van de Israëlische bevolking werd het gezien als een triomf, eindelijk was een echte nazi met een bekende naam, hen in de schoot geworpen. Er waren ook afwijkende meningen zoals die van de in Duitsland geboren Joodse filosofe, Hannah Arendt. Zij bracht de ethische kanten van het proces ter sprake maar werd ten tijde ervan tot zwijgen gemaand en kreeg te maken met een onvoorstelbare vijandigheid. Burg geeft in zijn boek ook duidelijk aan een principiële tegenstander te zijn van de doodstraf. Als één der argumenten hiervoor voert hij aan dat volgens hem, alleen de Allerhoogste het vermogen heeft om leven te scheppen en het te voorzien van een ziel. Het is hem blijkbaar ontgaan dat er, ook in Israël, aanhangers zijn van de evolutietheorie van ene Charles Darwin, die hier anders over denken. Het één en ander laat onverlet dat er voor de bestraffing van Eichmann elegantere methodes te bedenken waren geweest. Burg beschouwt het proces zoals het destijds gevoerd werd als een slecht toneelstuk waarin de hoofdrollen werden vervuld door de toenmalige premier David Ben Goerion en de hoofdaanklager Gideon Hausner. De saaie bureaucraat Adolf Eichmann vervulde slechts een bijrol. Over het boek dat Hannah Arendt schreef, Eichmann in Jeruzalem, dat in het Hebreeuws werd vertaald, worden nog steeds debatten gevoerd en er wordt nu anders tegen aangekeken.
Burg laat ons zien dat er meerdere sjoa’s waren zoals in Rwanda, Cambodja, Tibet, Oost Timor, en hij zegt tegen het volk van Israël: ‘De Sjoa is niet alleen van ons’. Hij roept op om naast de vervolgden te gaan staan en het voor hen op te nemen want anders zal er uiteindelijk niemand zijn om het voor ons op te nemen. We moeten ons de vraag stellen wat we kunnen doen om te voorkomen dat er weer dergelijke rampen kunnen ontstaan. Er is scherpe kritiek op het door de Israëlische regering gevoerde militaire beleid. Mensen zonder moreel onderscheidingsvermogen kunnen geen uitverkoren volk zijn. Ook in Europa zijn kritische geluiden te vernemen maar laten we wel bedenken dat kritiek op Israël nog lang geen antisemitisme is. Avraham Burg is een fel tegenstander van oorlogszuchtige generaals en onverzoenlijke rabbijnen en hij wil een wereld bouwen die is gebaseerd op het geloof in de mens maar beschikt nog niet over voldoende medestanders.
