Recensie door Rein Swart

Erotiek en literatuur hebben een innige band met elkaar. Wie herinnert zich niet dat hij als puber seksscènes opzocht in de boeken van de bibliotheek, zoals bijvoorbeeld De geverfde vogel van Kosinki of een roman van Jan Wolkers, het werk van Anaïs Nin en Justine van De Sade. In Nederland liet Lydia Rood zich op het erotische vlak horen, maar eigenlijk speelt de seksuele relatie vaak in proza een rol. Zinnelijke taal en situaties spreken de lezer nu eenmaal aan.
De uitgever van Marjan Berk (1932) moet gedacht hebben dat er geld te verdienen valt door de seksuele passages uit haar omvangrijke werk samen te voegen onder de titel Bedvrienden, dat onschuldig klinkt en er zelfs knus uitziet op de omslag, terwijl de ondertitel Erotische episodes juist prikkelt.

In de fragmenten zelf komt de literatuur ook rechtstreeks ter sprake. Een lerares van 56 jaar moet aan haar maag geopereerd worden en neemt de drie delen van Mann ohne Eigenschaften mee naar het ziekenhuis. Een oudere die zich aanmelt bij een datingbureau zoekt een zwarte man die belezen is. Uiteindelijk krijgt ze contact met een man van 28 jaar die, zo ziet ze in zijn boekenkast, vooral Ludlums leest, hetgeen haar meteen teleurstelt. Waar moet je het dan na de daad over hebben? Een vergelijkbaar verhaal gaat over een man die mee gaat met celliste Trijntje uit Weesp en zich ergert aan de vele Konsaliks die zij in haar bezit heeft.

Bedvrienden is geordend op thema. Een zevental onderwerpen passeert de revue. Het ligt voor de hand dat begonnen wordt met De eerste keer. Onder die noemer komen eerst de ontluikende gevoelens aan bod uit kinderboeken die Berk schreef. Zinsneden als: ‘een intens wellustig gevoel van uitgesteld genot’, geeft die eerste periode fraai weer.

Het tweede deel Geen verplichtingen en geen verwachtingen gaat over de eerste seksuele ervaringen. Aanstekelijk is de beschrijving van het ALO-meisje Regien dat haar mooie, jonge, stevige lijf zomaar wegschenkt aan een man. Haar spijt daarover doet verlangen om verder te lezen om erachter te komen hoe het verder met haar gaat.

Het deel Modern ouderschap speelt zich af tijdens de periode van seksuele vrijheid en is, zoals over het gezin van Karin en Leo en hun kroost, zeer vermakelijk. ‘Het was heel gewoon dat Karin uitgebreide instructies voor de boodschappen aan haar oudsten gaf, terwijl Leon haar kalmpjes verder neukte, het kostte haar na enige oefening totaal geen moeite.’

Als oma bij het gezin op bezoek is, wordt ze belaagd door de jongste spruit die haar in geuren en kleuren de inhoud van een boek over seksuele voorlichting uitlegt, waarop Karin de volgende dag toch maar tegen haar jongste zegt dat stiekem veel spannender is dan open en bloot.

Het deel Ontrouw omvat de meeste verhalen, onder andere over de knappe skileraar Benz in Gstaad, die door zijn vrouwelijke leerlingen als dekhengst wordt gebruikt. Het valt op dat Berk niet zo expliciet het feitelijke overspel benoemt. ‘Toen de brand door Lars was geblust,’ staat er bijvoorbeeld in ditzelfde deel.

In de Doe-het-zelf afdeling maakt men veelal gebruik van vibrators – soms flippers genoemd – die echter niet altijd soelaas bieden. Mooi is een verhaal over een gescheiden moeder, die niet zo lekker kan klaarkomen als het instructieboekje belooft.

Vreemde genoegens gaat onder andere over kleermaker Rosipal, die vrouwenkleren naar koning Ludwig brengt. De koning probeert daarin het jongetje Ferenz te versieren. Volgens een toelichting is het verhaal echt gebeurd en betrof het Ludwig van Beieren.

Tot besluit gaat het in Nooit te oud over de seksuele activiteit van oude mensen, die tot verrassende bejaardenseks in staat zijn, soms in de vorm van een orgie op een kamer in het Hilton. Maecenas Ferdinand wordt omringd door zijn drie vrouwen Hanna, Patty en Abelien en wil met hen naar het zuiden. Op een camping in Valkenburg gaat het echter al mis. Hanna en Abelien, die overschieten, zitten ontevreden bij het zwembad. De gelukkige, Patty, wil haar man verrassen die zich in de camper aan het omkleden is maar trekt, omdat de wagens zo op elkaar lijken, de verkeerde man van achter aan zijn klokkenspel.

Marjan Berk schrijft direct en realistisch zodat je je af en toe afvraagt of je met fictie of met non-fictie te maken hebt. De humor en de vele gevoelens die de seksualiteit vergezellen, maken Bedvrienden tot vitaal en onderhoudend proza, dat uitnodigt meer van Marjan Berk te lezen. Een verantwoorde uitgave dus uiteindelijk. Bevat literatuuropgave.