Eer uw vader en uw moeder
Een van de meest interessante interviewrubrieken is ‘De tien geboden’ in Trouw. Journalist (en romanschrijver) Arjan Visser heeft een eenvoudig, maar doeltreffend format gekozen om de geïnterviewden ontboezemingen te ontlokken. De tien geboden, in katholieke of protestantse vorm, zijn blijkbaar zo heilig dat iedereen het achterste van zijn tong laat zien. Alsof ze te biecht gaan bij de interviewer.
Natuurlijk moet Visser wel af en toe een vraag stellen om de zaken scherp te krijgen. Zoiets past niet in het format. Dat lost hij wat onbeholpen op, want hij laat zijn dan gast zijn eigen vraag herhalen. ‘Of een Palestijn zichzelf, in opstand tegen zijn bezetter, op mag blazen in een Israëlische bus?’ herhaalt Ramsey Nasr de vraag van Visser. Dat is slechts een voorbeeld. Het boek wemelt van die herhaalde vragen en op den duur word je daar wat kregelig van. Schrijf dan meteen een stellende in plaats van een vragende zin.
Nadat dit minpuntje behandeld is, steek ik alleen nog maar de loftrompet uit voor de verzamelde interviews. Voor lezers van deze site is het boek extra interessant vanwege de hoeveelheid schrijvers die aan bod komt: Jan Blokker, Désanne van Brederode, Martin Bril, Jeroen Brouwers, Theodor Holman, John Irving, Arthur Japin, Ramsey Nasr, Willem Jan Otten en P.F. Thomése. Visser weet ze uitspraken te ontlokken over hun geloof, over de relatie met hun ouders (‘eer uw vader en uw moeder’).
Sommigen zullen al die privé-verhalen volstrekt irrelevant vinden omdat de heersende literaire mode voorschrijft dat je boeken als een autonoom kunstwerk moet beschouwen dat los van de maker besproken en gewaardeerd moet worden. Ik vind de autobiografische achtergronden, juist als die terug te vinden zijn in het werk van een auteur wel interessant. Alsof je op die manier een kijkje kunt nemen in de evolutie van dat werk. Wie het antwoord op het gebod ‘eer uw vader en uw moeder’ van Jeroen Brouwers leest, zal Bezonken rood authentieker en waarachtiger vinden. Wie het antwoord op datzelfde gebod van Arthur Japin leest, zal de liefdezoekende figuren die zijn oeuvre bevolken beter kunnen doorgronden. Wie deze interviews leest, moet tot de conclusie komen dat er niet zoiets bestaat als een autonoom kunstwerk. Alleen al daarom is De tien geboden een interessant interviewboek.
Coen Peppelenbos
Arjan Visser, De tien geboden. Augustus, Amsterdam
